Deze column is eerder gepubliceerd in het april-nummer van Het Onderwijsblad
In augustus 1985 begon ik met lesgeven. Mijn salaris was 1670 gulden. Na betaling ziektekostenpremie lag mijn loon net iets boven een bijstandsuitkering voor gehuwden. Ik huurde een huis, had geen gordijnen, geen auto, die kon ik niet betalen. Voor dat inkomen gaf ik 27 lessen. Een jaar later waren dat 32 lessen, puur en alleen voor het geld. Met geen klas onder de 30 leerlingen. Hard werken, weinig verdienen, echt, ik ken het gevoel.
Het beeld hard werken en weinig verdienen venten leraren nu nog steeds uit. De feiten dan maar, gevonden op ‘Werken in het onderwijs’ op de site van de rijksoverheid. Het VO kent drie schalen waarbij het maandsalaris inclusief vakantiegeld, bindingstoeslag en eindejaarsuitkering aan het einde van de carrièrelijn varieert van €5990(LB) naar €6990(LC) naar €7890(LD)[i]. Dat komt neer op een bruto jaarsalaris van tussen €71.880 en €94.680. Ook het startsalaris is prima. Gemiddeld ligt dat voor een academicus in Nederland op €2700. Een leraar in LB begint inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering met €3850 per maand. Ter vergelijking. Ik verdien op de universiteit minder dan op school. Mijn zoon is IT-er in het bedrijfsleven, hij verdient minder dan een leraar. De bestbetaalde leraar binnen de EU woont in Luxemburg, en ja, deze academicus verdient inderdaad net iets meer dan een hbo-master hier. Dat dan weer wel. Ja maar, leraren werken keihard, vanwege die werkdruk kiezen ze voor een parttime betrekking. Nee hoor, 24 lessen van 50 minuten, 36 weken, no sweat. De enige reden dat leraren parttime werken is omdat ze het kunnen betalen.
Kijk naar het verschil tussen mijn armoedige begin en nu. Dan zou je denken, wow, dat gat hebben die vakbonden toch maar mooi gedicht. Nul dankbaarheid daarvoor. Het overgrote deel van de beroepsgroep is niet eens lid. Voor deze freeriders is het namelijk nooit genoeg. Zij willen nog minder lessen, nog meer salaris, want ze hebben een heeeeeel zwaaaar leven. Okay, maar dan toch, leraren geven iets terug aan de samenleving. Nee hoor, 33% van de vijftienjarigen is functioneel analfabeet, op het vmbo kan 75% aan het einde van de tweede klas niet rekenen en 25% van de jongeren weet niet wat de Holocaust is. Er is nog geen leraar die sorry heeft gezegd voor deze waardeloze leeropbrengsten. Het ligt namelijk nooit aan hen.
Weet je, leraren leven in een leugen. Ze denken dat ze onderbetaald en overbelast zijn. Maar niet beloning en werkdruk zijn de oorzaak van het lerarentekort, het zeurderig onderpresteren van de beroepsgroep is de moodkiller. Jonge mensen die iets kunnen, iets willen van het leven, die gaan niet in een paleis van zelf opgelegd verdriet werken. Echt collega’s, het wordt tijd voor een ander beroepsbeeld. De zelfvernietiging moet stoppen.
[i] Zie https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/werken-in-het-onderwijs/vraag-en-antwoord/wat-verdien-ik-als-leraar-in-het-voortgezet-onderwijs#:~:text=Gemiddelde%20beloning%20leraren%20voortgezet%20onderwijs,per%20maand%20(in%202023).
“Ook het startsalaris is prima. Gemiddeld ligt dat voor een academicus in Nederland op €2700. Een leraar in LB begint inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering met €3850 per maand.”
Is die 2700 ook inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering?
Dat is een goede vraag, punt is dat het een gemiddeld salaris voor een academicus is en er zitten natuurlijk verschillen in wat het werk verder biedt, denk aan een leaseauto en meer van dat soort dingen. Feit is wel dat het beginsalaris LB zonder al die dingen 3304 euro per maand is en dus 600 euro per maand hoger ligt dan van die academicus.
Het is ook zeker niet slecht. Op salaris kan het leraarschap heel goed concurreren met andere HBO/WO-beroepen. Recent onderzoek over vertrekredenen van leraren geeft dus voornamelijk andere motieven aan, al staat onvrede over het beloningsbeleid er wel tussen, maar dat kan ook gaan over de procedures rondom LB/LC/LD en gaat dus wellicht niet zozeer over de hoogte van de salarissen zelf.
Dat laatste natuurlijk ook niet, ongelijk betalen voor gelijk werk. Het valt mij overigens dat nogal wat mensen die het werk overduidelijk niet leuk vinden vaak niet weg te krijgen zijn. Een probleem waar dan niemand het weer over heeft.
Zeer goede analyse. Greet, mijn echtgenote en directeur van een school met 90 leraren in Vlaanderen, ondervindt, vooral bij de jongeren , een zelfde tendens: als we van een deeltijdbaan kunnen leven, waarom dan voltijds werken.
Nou nou, lekker negatief, die bruto schaal LC komt niet overeen met mijn loonstrook? Dan zit ik net onder schaal LB, werk wel fulltime en zou eind schaal LC moeten hebben. Mis ik wat 😂? En dat is pas sinds dit cursusjaar…. Verder hebben we het inderdaad prima hoor. En voor die kwaliteit zijn andere factoren die meewegen, niet alleen de salarisschaal.🥴 Maar wel grappig zo’n stimulerend artikel.
Ja joh, krijg voortdurend van die ‘ja maar ik’ reacties, tegen het hysterische aan, soms ronduit agressief en dat is precies wat ik bedoel met de laatste alinea over de staat van de beroepsgroep. Waarom toch? En jij zit nog in de salrisschaalontkenning… het is allemaal niet waar. Kijk even op internet, zou ik zeggen. En als je schoolleider je verkeerd inschaalt, praat er met hem of haar over. Sterkte verder.
Het is ook zeker niet slecht. Op salaris kan het leraarschap heel goed concurreren met andere HBO/WO-beroepen. Recent onderzoek over vertrekredenen van leraren geeft dus voornamelijk andere motieven aan, al staat onvrede over het beloningsbeleid er wel tussen, maar dat kan ook gaan over de procedures rondom LB/LC/LD en gaat dus wellicht niet zozeer over de hoogte van de salarissen zelf.
Dat laatste deugt inderdaad niet.
Vaak pure willekeur, die toekenning van LB-, LC- en LD-schalen. Als je eenmaal die salarisverhoging binnen hebt, wordt nooit meer gecontroleerd of je ook wel doet wat je moet doen, is mijn ervaring. Over een paar jaar kan ik met pensioen. Heb ooit 2x gesolliciteerd naar een LC-“functie”. Maar kwam al snel tot de conclusie dat ik nooit meer mee ging doen aan deze poppenkast. Mijns inziens zijn veel startende, jonge docenten erop uit om zo snel mogelijk de hoofdprijs binnen te halen. En halen hiervoor – veelal tijdelijk – alles uit de kast.
Ik ben wiskunde docent geweest. Een groot probleem is m.i. dat enkele leerlingen het voor een hele klas kunnen verpesten. Er zou iets van een verplicht werkkamp of internaat o.i.d. moeten komen voor leerlingen die nergens naar luisteren. Of ze zouden in elk geval ook al halverwege een leerjaar verplicht naar een lager niveau moeten worden gezet. Het is vaak trekken aan een dood paard en je ziet het vaak in de eerste lesweken van het jaar aankomen. Ook ouders zouden meer aansprakelijk moeten worden gesteld als hun kroost niet kan opletten doordat ze bv. soms de hele nacht gegamed hebben. Dit is hun eigen taak om op te lossen, trek thuis de internet-stekker er ‘s nachts dan uit.
Ik ben nu 7 maanden onbevoegd docent op een VMBO.
Het salaris is goed voor 24 lesuren, gemiddeld ben ik 60 uur per week bezig. Het is mijn 2e baan.
Lesvoorbereiding is essentieel bij leerlingen die slecht opgevoed en snel verveeld zijn.
De jongens kunnen zich op een goeie dag 20 minuten concentreren, bij de meiden gaat het wel wat beter.
Op VMBO-B zit 30% op de verkeerde school, die komen niet meer aan de 80IQ, aan 10 leerlingen heb je je handen vol
Lezen willen ze niet, bij schrijven krijgen ze na 10 minuten een woede- of paniekaanval.
Dus alles is digitaal. Woordjes leer je met Blookets of Kahoots met een touchscreen. Tien minuten is de max maar dan moet de Blooket wel
game gerelateerd zijn.
Een groot deel van de klas, ook bij GT heeft gedragsproblemen. ADHD, TOS, ADD, dyslexie, dyscalculie. Autisme, automutilatie.
De school is prima georganiseerd met deskundige docenten, prima back-up.
Over 10 jaar wordt van deze jongeren verwacht dat ze zelf voor de klas staan.
Hopelijk kunnen ze dan terugvallen op een stress-bestendig AI hologram.
al die andere zaken spelen zeker, maar dat is een andere kwestie, het pedagogisch didactisch klimaat is aan de school, geldt eigenlijk voor veel van de opmerkingen, ook daar heb ik veel over geschreven, maar weer in andere columns, overigens allemaal te vinden hier op de website.
Geachte heer van Haperen,
U legt de schuld bij de lesgevende docent neer. Dat vind ik onterecht en niet eerlijk. Okee, dan is het salaris van docenten met alles dat er bij hoort dus prima. Uw punt dat een onderwijsinstelling een paleis van zelfopgelegd verdriet is, is scherp geformuleerd en geldt vast voor een aantal scholen. Ook de lastige leerlingen en lage leeropbrengsten zijn voor veel collega’s herkenbare constateringen. Zelfs de inspectie constateerde het recent. De meeste scholen werken waarschijnlijk koortsachtig en creatief naar oplossingen om dat gat te dichten. Wat ik wel jammer vind is dat u geen oog heeft voor de rol van de lerarenopleiders op de diverse HBO- en universitaire opleidingen. Kan het ook zo zijn dat jonge docenten, vers van de opleiding, niet goed voorbereid worden op het echte werk in het basis- en voortgezet onderwijs? Met een realistisch beeld van de praktijk? En daarom afhaken? Of ouwe zuurpruimen worden? Veel opleiders, en volgens mij u incluis, hebben veel vlieguren in het onderwijs. U weet, samen met uw collega-opleiders, maar al te goed waar de schoen wringt. Dus, geachte heer van Haperen, stroop de mouwen op en ga aan de slag. Wees creatief. Bereid de nieuwe generatie docent beter voor op het werk op school. Als we allemaal ons steentje bijdragen, zullen de leeropbrengsten van de leerlingen ook weer toenemen. En daarmee het plezier van docenten om hun vak uit te oefenen. Maar uw antwoord zal waarschijnlijk zijn dat ik nu ook de schuld niet bij mezelf leg, als leraar zijnde. Precies.
Het gaat me niet om schuld, het is een column, en in 450 woorden prik ik het beeld hard werken en weinig verdienen door, en ja, daarnaast is er veel meer mis, zie andere columns.
Nounou, dat zijn mooie loonstrookjes
Inderdaad jammer van ‘t ge ja-maar…
Emotie politiek, veel mensen redeneren zo.
Mooi artikel. Bij ons op school (school van 1600 medewerkers) is 80% LB, de overige 20% is LC. LD bestaat niet eens bij ons op school voor een docent. Leuk dat ze zoiets noemen in de overzichtjes maar het komt nauwelijks voor.
80% LB is in strijd met alle afspraken en LD is bedoeld voor docenten. Kan acht niet. Nou ja, kan wel dus, kennelijk, maar het mag niet.
Ja mooi verhaall, alsof de hele beroepsgroep uit een stel azijnpissers bestaat. Ik weet zelf niet waar je les geeft maar nodig je graag uit eens een weekje mee te lopen hier in Rotterdam Zuid. De achterstanden die zijn opgelopen komen grotendeels door het falende immigratie beleid, in de klas ben je veel meer bezig met handhaven, telefoons worden naar binnen gesmokkeld en spreek je iemand er op aan krijg je een grote mond of wordt je na schooltijd opgewacht of liggen de spiegels weer van je auto. Over het onderwerp wapens (die wekelijks worden aangetroffen) zal ik maar niet beginnen, wil ook weer niet teveel zeuren..
Het klinkt flauw, ik ken de verhalen, dit gedoe, het is er al heel lang namelijk, je kunt er als school ook wat aan doen, maar vooral, hier gaan andere columns over, deze niet.
Volledig mee eens. 24 lessen van 50 minuten, 36 weken, no sweat: zo zou iedereen het moeten ervaren als je je vak inhoudelijk en pedagogisch beheerst. Zie helaas wel heel veel collega’s die bedolven worden onder nutteloze taken, vergaderingen en andere nonsens gericht op innovatie die niet werkt, in plaats van dat de kern van het werk bestaat uit “gewoon goed lesgeven”.
Eens, maar dat kan een ander niet oplossen, dat zullen we zelf moeten doen. En ja, beginnen als leraar is een investering tegen hoge kosten die horen bij het leren in een ambachtelijk beroep. De winst is na een paar jaar navenant.
Nog los van de 12 weken vakantie per jaar (of nog wat meer). En ja, met af en toe wat nakijkwerk en voorbereiding, maar de meeste mensen hebben 5 weken vakantie per jaar. Een mooi vak met goed salaris en heel veel vakantie.
zo is het en zo mag het ook blijven.
Beste Ton,
Wat een heerlijke column heb je geschreven. Dat zorgt er in ieder geval voor dat er ook scherp op gereageerd wordt. Echter haal je wel een aantal zaken door elkaar heen. Ik hoor inmiddels geen leerkracht meer klagen over het salaris. Wel over de werkdruk. En die is best hoog. Het geld wat er elk jaar naar het onderwijs gaat is gigantisch. Ook dat zal elke bestuurder, medewerker op een school en ambtenaar die gaat over onderwijs beamen. Het probleem is dat dit geld niet structureel is. Het onderwijs hangt van tijdelijke subsidies aan elkaar met als gevolg dat beleid en ontwikkelingen stagneren. Tel daarbij op dat veel ouders tegenwoordig veel moeten werken om financieel rond te komen en dus amper meer tijd hebben om samen met de kinderen dingen te doen en je hebt ook een verklaring voor de teloorgang van het rekenen, lezen en de algemene ontwikkeling.
Ik heb het genoegen om met heel veel collega’s op verschillende scholen in het basisonderwijs te mogen samenwerken en de problemen van nu zijn toch echt anders dan de problemen van voor de loonsverhoging. Mijn collega’s willen heel graag de kinderen op hun school laten groeien. Elk kind zien en elk talent in het kind optimaal benutten zodat deze kinderen opgroeien tot gelukkige medeburgers die ook een aandeel kunnen hebben in onze maatschappij. Maar de geluiden van nu zijn toch echt werkdruk (door administratie, grote groepen en collega’s die uitvallen) en de steeds maar groeiende tekorten waar geen enkele politieke partij een ambitie in durft te nemen.
werkdruk is een moeilijk woord, met een gevoelscomponent, daar valt veel over te zeggen. De stelling van de column is dat de objectieve cijfers en de beloning op zijn zachtst gezegd in evenwicht zijn. Zeker als je dat vergelijkt met andere beroepen, zoals in de zorg en bij de politie.
De leraren die het zich kunnen veroorloven om parttime te werken, kunnen dat doorgaans omdat ze een partner hebben met een goede baan en/of omdat ze geen kinderen hebben. Ik vermoed bovendien dat deze groep leraren minder last heeft van spannings- en burnoutklachten dan leraren die, al dan niet noodgedwongen, fulltime werken.
Dit probleem vind je in meer beroepsgroepen. Na de komst van allerlei technologische ontwikkeling in de afgelopen 40 jaar is de ervaring van werkdruk veranderd door een verkeerd ontwikkeld begrip van productiviteit. Mensen zoals Call Newport hebben hier boekjes over geschreven ( zijn laatste hierover is ‘Slow Productivity’). Dit verkeerde begrip van productiviteit leeft niet alleen bij docenten, maar vooral ook bij ouders, management en nog erger: de overheid (met z’n idealistische ideeën, want het onderwijs is de oplossing voor alles). Gevolg; vroeger kon je met de leerlingen bezig en met je vak bezig. Er was voldoende tijd voor je ontwikkeling op pedagogisch en didactisch vlak. . Twee dingen die het docentenbestaan kwaliteit geven. Je kon meer met je vaksectie zitten, dan met kernteams e.d. Momenteel worden docenten overspoelt met allerlei onzin zoals e-mails, dossiervoering, nog meer e-mails, proefballonnetje van het management of de overheid, vergaderingen met kernteams die geen verband houden met je vak, vergaderonderwerpen over nonsens die niets met de leerlingen te maken hebben. Want wanneer doen het goed als (halve/hele) kenniswerkers? Antwoord: Als we maar druk doen. Kortom; meer echte bureaucratie, maar ook meer bureaucratische belevingen (och wat heb ik mijn emails goed gedaan…). Over de problematiek van schaalvergroting in het onderwijs (waar Pim Fortuyn al over schreef) heb ik het dan nog niet eens gehad, ook funest voor de werkbeleving.
Ik ben het met van Haperen eens dat docenten voldoende verdienen en te veel zeuren. Toen ik zo werd besloot ik te vertrekken. Een docent mag geen zuurpruim zijn; hoe een klas op jou reageert begint bij jou als docent. Toen ik de verzuring voelde aankomen ging ik weg na 12 jaar. Pas later begreep ik de rol van de technologie in dezen. Iets dat door Call Newport in meerder boeken, maar ook door bijvoorbeeld Johann Hari ( in ‘De aandacht verloren’) steeds beter uitgelegd wordt. Schoolbesturen en docenten die zich hierin verdiepen kunnen wel degelijk een betere werkervaring creëren door digitaal minimalistisch beleid te gaan voeren. Uiteraard speelt er meer: de overheidsballonnen, kinderen die niet opgevoed worden, giga-immigratie, etc. Maar begin bij meer essentialisme: vak en leerlingen. Punt. De rest minder. Of helemaal niet meer. Kappen; strategie is met name wat je niet doet. Vroeger was niet alles beter, maar sommige dingen wel. Nu is niet alles beter, maar sommige dingen wel. Ik herinner mij nog een tijd met simpele rapportages: “voldoende, goed, goed, matig, 5, 7, 8. Pietje gaat prima, iets meer letten op rekenen Pietje.” Klaar. Punt. Tegenwoordig wordt er per kind een half bijbelboek geschreven. En moet er oneindig getest worden en dossiers tot in het oneindige, want we zijn zo lekker bezig. Oh nee toch niet…
Goed geschreven Ton ; nu nog inbeuken of alle nonsens die we de afgelopen 40 jaar of meer zijn gaan geloven met z’n allen en waar figuren zoals Call Newport, Nicolas Carr, Johann Hari, Greg McKeown, Rolf Dobelli, Manfred Spitzer en vele anderen hun kritiek op hebben gericht. Aldus; Minder zeuren? Ja! Minder nonsens? Ook ja!
Goede dag, Ik vind de toon als reactie van u op de reply van Jeroen, namelijk :”Het klinkt flauw, ik ken de verhalen, dit gedoe, het is er al heel lang namelijk, je kunt er als school ook wat aan doen, maar vooral, hier gaan andere columns over, deze niet” te kort door de bocht en vermijdend.
U schrijft:”Weet je, leraren leven in een leugen. Ze denken dat ze onderbetaald en overbelast zijn. Maar niet beloning en werkdruk zijn de oorzaak van het lerarentekort, het zeurderig onderpresteren van de beroepsgroep is de moodkiller. Jonge mensen die iets kunnen, iets willen van het leven, die gaan niet in een paleis van zelf opgelegd verdriet werken. ”
Uw column gaat wel degelijk waar Jeroen het over heeft.
Collega ‘s die werken op scholen in achterstandswijken branden op. Dat heef niets te maken met zeurderig onderpresteren. Wat kan je als school of docent doen aan wat Jeroen benoemd. Welke mogelijkheden zijn er anders dan zo snel mogelijk daar weg te wezen?
Niet voor niets zijn er juist zeer veel vacatures in het onderwijs wat wordt gegeven in de zogenoemde achterstandswijken.
Ik vind het nogal aanmatigend mij a.h.w. weg te zetten als een zeurderige onderpresteerder. Ik doe gruwelijk mijn best. Ik wil dat mijn leerlingen werken aan hun toekomst. Maar vaak is het een richtingsverkeer.
Een nuance in uw stuk zou op zijn plaats zijn.
Groet van een docent die blijft geloven dat onderwijs kansrijk dient te zijn, maar merkt dat leerlingen en hun bijbehorende ouders alles eisen, maar weinig doen.
Dit is inderdaad wat ik bedoel. De typische ‘ja maar ik’ boodschap, ik doe zo mijn best, maar niemand werkt mee, ze werken wel allemaal tegen. Iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen geluk, regel het, zou ik zeggen. En over dat externaliseren gaat inderdaad die laatste alinea en ik sta volledig achter de inhoud. Tot slot, welke nuances op zijn plaats in mijn stukjes, iedereen mag daar iets van vinden, maar wat ik schrijf, daar ga ik over.
Leuk artikel Ton. We verdienen inderdaad bizar veel geld. En dat is alleen maar goed. Uit onderzoek blijkt elke euro die je in onderwijs steekt flink rendeert. We doen betekenisvol werk. Als je het kunt en aankan is onderwijs misschien wel het mooiste werk dat er bestaat. En velen weten dit! Ik ben heel optimistisch over het Nederlands onderwijs.
Ik ben het er eigenlijk wel mee eens. Voordat ik in het onderwijs werkte, kwam ik niet in de buurt van het salaris dat ik nu betaald krijg en moest daar echt veel harder voor werken. Wel heb inmiddels gemerkt dat het verschil tussen scholen enorm kan zijn, waardoor verschillen in de werkdruk goed merkbaar zijn. Eén van de belangrijkste verschillen nu met andere banen in het onderwijs is dat er weinig ruimte is om even ‘uit’ te gaan. En volle dagen ‘aan’ staan, ja dat is pittig.