Schoolleider gevraagd

Eerder gepubliceerd in het septembernummer van Het Onderwijsblad

In het FD staat een personeelsadvertentie voor een schooldirecteur. De kop luidt; bij gelijke geschiktheid gaat de voorkeur uit naar iemand zonder ervaring. In de bijgevoegde wervende tekst; de schooldirecteur van vandaag is al lang niet meer de hoofdmeester van vroeger. Onze beroepsgroep heeft behoefte aan vemenging met de maatschappij zoals die in werkelijkheid is. Vandaar de advertentie in het FD en niet in de Volkskrant. Onderwijsmensen lezen namelijk de Volkskrant, de vijver waar deze werkgever niet in wil vissen. Waarom toch? 

Stel, Ajax zoekt een nieuwe trainer.  De werving gaat middels een advertentie in De Hoefslag, het vakblad voor ruiters. De aanvullende tekst luidt; ervaring in voetballen is geen vereiste, want de trainer van vandaag is al lang niet meer de oefenmeester van vroeger, de beroepsgroep heeft behoefte aan vermenging met andere sporten. Topruiter Anky van Grunsven solliciteert. Inderdaad, onvoorstelbaar. Op een school kan zij echter aan de bak en dat is geen goed idee. 

Leraar is namelijk net als voetballer een ervaringsberoep. Ontwikkeling gaat via weten, kijken, doen, nadenken en uitzoeken. In een omgeving die druk zet. Mensen praten over je, vinden iets, dat voel je. Werkend ga je in deze hogedrukpan van startbekwaam naar goed. Een voetbalelftal is bovendien net als een school ook een samenwerkingsverband met professionals met verschillende kwaliteiten. De rechtsback die het spel maakt, de conciërge die bepaalt wat een goede les is, het is even begrijpelijk als onhandig. De leider kanaliseert deze energie en stuurt op samenwerking die meer oplevert dan de som der delen. Een belangrijke functie dus. Met afbreukrisico. De leider beperkt dat risico door zeker te zijn van waar die heen wil, binnen budgettaire grenzen en gelegitimeerd vanuit wat we weten van het werk. Maar de leider krijgt alleen iets voor elkaar als hij ambitie verbindt met wat teamleden voelen, ervaren en beweegt. De sleutelwoorden zijn gezag en wederkerigheid. Het beter weten vanuit de gedeelde ervaring, daar zit ergens de kunst van succesvol leidinggeven. De schoolleider die een aula met leraren niet kan boeien, geen relatie ervaart met het beroep, vlucht al snel naar kantoor, om daar met deur dicht te klagen over vervelende leraren die niks willen. Vanaf dat moment is het ieder voor zich, waarna het-eigen-winst eerst gedrag de school leegvreet. Na een paar jaar woest drukken op knoppen volgt vertrek, waarna de rondtollende schoolleiderscarrousel een andere kantoorridder dropt. 

De advertentie in het FD is geen incident en komt voort uit een bestuurlijk en politiek gedeelde opvatting; de governance-stakeholders-prietpraat. Bij een schoolleidersvacature bemoeien ouders, leerlingen, bestuur en bemiddelingsbureaus zich met een profielschets waar een leraar zich niet in herkent. Weg gedeelde ervaring. Weer een verklaring voor de stuurloosheid van het Nederlands onderwijs.